Roma’da eğlence anlayışı dendiği zaman akla hemen gladyatör savaşları, hayvan savaşları, at arabalarıyla yarışlar geliyor. At arabası yarışları genellikle sirklerde oluyordu ama gladyatör dövüşleri her zaman amfi tiyatrolarda olurdu. Suçlular, esirler, köleler ve hayvanlar arasındaki dövüşlerin her zaman ulusun savaşçıları için iyi birer antrenman olduğu düşünülüyordu. Hatta bazen halktan insanlar dahi arenaya çıkıp 15 dakika da olsa meşhur olabiliyorlardı.
Roma’nın ilk amfi tiyatrosu MÖ 1. yüzyılda tamamen ahşaptan yapılmıştı ve hem ön hem arka tarafında sahne olurdu. Böylece oval bir tiyatro oluşmuş oluyordu aslında ki amfi tiyatronun kelime anlamı da aslında çift tiyatrodur. Roma İmparatorluğunun hemen her köşesinde, hatta sayı belirtmek gerekirse 230’dan fazla amfi tiyatro bulunuyordu. Roma’da ki devasa Kolezyum’dan İngiltere Chester’da ki harabelere kadar.
En Güzel Roma Tiyatroları
10. Uthina Amfi Tiyatrosu
Uthina Tunus’da ki bir Roma sömürgesiydi. Ülkenin güneyinden batısına Kartaca’ya giden yolun üzerindeydi. Şehir Arapların 7. yüzyılda istilası sonrası harabeye döndü. Halen kazı çalışmaları devam ediyor ve kalıntılar da görülebiliyor. Arkeoloji parkında 16,000 kişilik bir amfi tiyatro var. Tiyatronun alt kısmı tepenin içine gömülüyken kemerler ise yukarıda gözüküyor. Oturma yerleri ise orijinal değil, yakın zaman içinde restore edildi.
9. Pozzuoli Amfi Tiyatrosu
20 bin kişilik kapasitesiyle Pozzuoli İtalya’da ki en büyük Roma dönemine ait Amfi Tiyatro. Kolezyum’un inşasını da başlatan İmparator Vespasian’un döneminde yapıldı. Kolezyumun aksine üst kısımları pek sağlam kalmamış olsa da alt kısımlar gayet iyi korunmuş. Hayvanları hapsettikleri kafesler ve bu kafesleri sahneye taşıyan ekipmanların hepsi yerli yerinde. Solfatarain volkanının patlaması sonucu tamamen terk edilen amfi tiyatro kısmen yanarak küllere karıştı.
8. Leptis Magna Arena
Günümüz Libya’sında bulunan Leptis Magna, Fenikeliler tarafından MÖ 10. yüzyılda bulundu ve Kartaca’nın MÖ 146 yılında düşmesinden sonra Roma İmparatorluğunun bir parçası oldu. Roma himayesi altına girdikten sonra büyük bir çıkış yakalayan şehir çok büyük bir ticaret merkezi haline geldi. Leptis Magna MS 523’de Berberilerin saldırmasının ardından tamamen terk edildi ve çölün içinde kayboldu. Çöl kumlarının arasında kalmasından dolayı muhteşem bir biçimde korunan tiyatro şu anda Akdeniz bölgesindeki en iyi durumdaki tiyatrolardan biri oldu. Leptis Magna’nın geçmişi MS 56’ya kadar uzanıyor ve şehir merkezinin 1 km kadar doğusunda yer alıyor. 16 bin kişi kapasiteli tiyatro diğer roma amfi tiyatrolarının aksine yerin altında inşa edilmişti.
7. Roman Arena, Arles
Güney Fransa’nın Arles şehrinde bulunan Roman Arena şehrin en turistik yeri. MÖ 1. yüzyılda yapılan tiyatro üç kattan oluşuyor ve 20,000 seyirci kapasitesine sahip. 1830’dan günümüze kadar boğa güreşi yapılıyordu. Romalıların buna itiraz edeceği hiç düşünülmedi, sonuçta gladyatörler kadar olmasa da yine de oldukça kanlı bir gösteri sayılırdı.
6. Nimes Amfi Tiyatrosu
MS 1. yüzyılın sonlarında inşa edilen Nimes günümüz Fransa’sında 24,000 seyircisi ile en büyük amfi tiyatroydu. Sonraları içerisine iki şapel eklenerek 700 kişinin de yaşam alanı haline geldi. 1863’de arena yenilenerek boğa güreşleri için hazırlandı ve günümüzde de bir çok etkinliğin yanında yine boğa güreşleri için de kullanılıyor.
5. Pompeii Spectacula
MS 79, Ağustos 24’de Vesuvius yanardağı patladı ve hemen yanındaki Pompeii’yi kül ve toprakla kapattı. Günümüzde de bu kadar iyi bir şekilde korunmuş olmasının sebebi de budur. Pompeii’de en iyi durumda olan yerler 2 tiyatro ve amfi tiyatro. Amfi tiyatroya henüz bu terim bulunmadan önce spectacula deniyordu. 20,000 kişi kapasiteye sahipti ve bu da Pompeii nüfusunun hepsi demekti. MS 59’da Pompeii ile rakip şehir arasında çıkan bir kavgadan dolayı Senato 10 yıllığına tüm gösterileri yasakladı.
Napoli uçak bileti fırsatları için tıklayın.
4. Pula Arena
Pula’da Hırvatistan’ın altıncı en büyük amfi tiyatrosu bulunuyor ve çok iyi korunmuş durumda. Pula Arena MS 1. Yüzyılda inşa edildi ve 26,000 seyirci kapasitesine sahipti. 15. Yüzyılda amfi tiyatronun taşları çevrede ev yapımı için kullanılmış olsa da neyse ki tüm bina yok olmadan bunu engellemeyi başardılar. Günümüzde birçok festivale ev sahipliği yapıyor.
3. Verona Arena
Roma döneminin en büyük üçüncü amfi tiyatrosu olan Verona Arena İtalya’da bulunuyor. 1117’de yaşanan bir deprem sonucu tiyatronun dışında bulunan beyaz ve pembe kireç taşından halka tamamen yok oldu ancak iç tarafları kusursuz bir biçimde korunmuş durumda. MS 30. yüzyılda yapılan Verona Arena 30,000 kişi kapasiteye sahipti. Yüzyıllar boyunca gladyatör savaşları, şövalye karşılaşmaları gibi gösteriler için orta çağ boyunca kullanıldı ve 18. yüzyıldan günümüze kadar da Verona’nın muhteşem opera gösterileri için kullanılmaya devam ediyor.
2. El Djem Amfi Tiyatrosu
Tunus’da bulunan El Djem dünyanın en büyük üçüncü arenası. Birincisi Roma’da ki Kolezyum ve yok olmuş olan Capua tiyatrosu. El Djem önceden Kuzey Afrika’nın Kartaca’dan sonraki en önemli şehirlerinden biriydi. Amfi tiyatro MS 3. Yüzyılda yapıldı ve 35,000 kişi kapasiteye sahipti. 17. Yüzyıla kadar bina çok iyi bir şekilde korunmuştu ancak sonra taşları çevredeki evleri yapmak ve Kairouan camisinin yapımı için toplandı. Son zamanlarda ise çok zarar vermiş olmasa da Oscar kazanmış bir film olan Gladyatör filmi için de kullanıldı. Günümüzde ise Tunus’un en popüler turistik yerlerinden biri.
1. Kolezyum (Colosseum)
Kolezyum Roma İmparatorluğunun en meşhur ve en büyük amfi tiyatrosu. İmparator Vespasian tarafından MS 72’de başlatılan inşası, oğlu Titus tarafından MS 80’de bitirildi. Kolezyumun açılış seremonisinde seyirciler 100 gün boyunca 5,000 hayvanın ve 2,000 gladyatörün ölümünü izledi. Tam 50,000 kişi kapasiteli yapının 80 farklı girişi bulunuyordu. Çatıya asılan “velarium” adı verilen tenteler de seyircileri güneş ve yağmurdan koruyordu. Roma’ya gidildiğinde mutlaka görülmesi gereken bir yer olduğunu söylememize gerek yok.
Bilgi için teşekkürler. Kolezyuma Bir ekleme yapayım Domitian öncesinde deniz savaşları yapılabiliyordu ama Domitian yeraltı bölümünü inşa edince deniz savaşları düzenlenemedi.