Antalya‘nın deniz seviyesinden en yüksek ilçeleri Akseki ve İbradı’da, yöre halkının ‘düğmeli evler‘ olarak adlandırdığı özgün yapılar, Antalya’da kültür turizminin geliştirilmesinde önemli bir yere sahip. Bugün bu coğrafya’da düğmeli evlerin en iyi görülebileceği yer Ormana Köyü ve civarı. Köyde kimisi restore edilmiş kimisi de yıkılmaya yüz tuttmuş 300’den fazla tarihi düğmeli ev yer alıyor.
Benzerleri Akseki ve İbradı’ya sınır olan Manavgat ve Gündoğmuş’un yüksek kesimlerinde de görülen düğmeli evler, kırsal çevrenin mimari yapılar üzerindeki etkisini gösterirken, kültürün doğal çevre koşullarıyla bağlantısını da yansıtıyor.
Antalya uçak bileti seçeneklerine göz atın.
Düğmeli Evler, Antalya
Geleneksel halk mimarisine ait örneklerin giderek silikleştiği ve yok olduğu günümüzde Antalya’nın İbradı ve Akseki ilçelerinde yer alan Düğmeli Evler, bölge kültüründen günümüze ulaşmayı başaran en önemli yapılar.
Tarih boyunca ticaret yollarına ev sahipliği yapan Akseki-İbradı bölgesi, aynı zamanda Akdeniz’in ılıman ve iç kesimlerin karasal iklimi arasında bir geçiş noktası özelliğini taşıyor.
Akdeniz Bölgesi’nde diğer yerleşim yerlerine göre daha yüksek bir kesimde bulunan bu bölge, yükseltinin etkisiyle yörede etkili olan serin hava nedeniyle Düğmeli Evler’in inşasında kullanılan malzemeyi de doğrudan etkilemiş. Bu iki ilçede coğrafi çevre koşullarının şekillendirdiği yerel kültür geleneksel mimari ile kendini yansıtıyor.
Düğmeli Evler’in görüldüğü yöre, fiziksel çevre koşullarının engebeli ve erişilmez özellikleri ile çağdaş inşaat malzemelerinin ve yapı tekniklerinin bu bölgeye taşınmasını engellemiş. Düğmeli Evler’in günümüze ulaşmasında bölgedeki ulaşım zorluğunun büyük payı var.
Antalya otobüs bileti seçeneklerine göz atın.
İnşa tekniği ve kullanılan malzemeler açısından karateristik özelliklere sahip olan Düğmeli Evler, yakın çevreden kolaylıkla bulunabilen taş ev ahşap malzemelerle inşa edilmiş. İnşasında hiçbir bağlayıcı malzemenin kullanılmadığı bu evlerde tamamen taş malzeme ve ağaç kullanılıyor.
Antalya-Kahramanmaraş bölgesinde bulunan, işlenmesi kolay ve suya dayanıklı olan Toros sediri ve katran ardıcının kullanıldığı evlerde zaman zaman dut ve andız ağacına da rastlanıyor.
Evlerin düğme olarak adlandırılan kısımları duvarların dengede kalması, duvarın yükünün azaltılması ve herhangi bir depremde esnemeyi sağlaması amacıyla kullanılıyor.
Anadolu’nun hiçbir yerinde rastlanmayan bu özgün mimari, ahşap iskeletli çerçeve sistemi ve taş yığma duvarın birleşimiyle oluşan karma bir sistemle inşa ediliyor.
Genellikle iki katlı inşa edilen düğmeli evler, yöre halkının tarım ve hayvancılıkla uğraşması nedeniyle zemin katları ahır, samanlık ya da kiler olarak kullanılabilecek şekilde tasarlanıyor. Evlerin inşası için daha çok verimsiz araziler tercih ediliyor.
Arazinin genellikle engebeli ve tarım için çok sınırlı yere sahip olunması verimli toprağın tarım dışında kullanılmasını önlüyor. Üst katlarında salon, oda ya da köşk adı verilen yaşam mekanlarını bulunduran birimlerin olduğu evlerin bazı ahşap bölümleri tamamen el işçiliğiyle süsleniyor.
